ضربه مهلك سياست‌هاي حمايتي معيوب به فرش دست باف كرمان| بازاري كه از رونق افتاد
كرمان- فرش دست باف روزگاري برند كرمان به شمار مي رفت و در گوشه و كنار دنيا هنر دست هنرمندان اين ديار چشم نوازي مي كرد اما حالا نفس هاي قالي كرمان در اثر سياست‌هاي حمايتي معيوب به شماره افتاده است.
بازار؛ گروه استان ها: كرمان از ديرباز در حوزه صنايع دستي در توليد فرش دست باف شهرت داشته است به شكلي كه در ضرب المثل هاي قديمي واژه «قالي كرمون» شهرتي عجيب در افكار عمومي دارد و فرش دست باف برند اين استان محسوب مي شود.
صنعت فرش دست باف در سال هاي اخير دچار ركود شده و فعالان صنعت فرش دست باف از عدم حمايت دولت ها مي نالند، مشكلات اين صنعت با شيوع كرونا نيز صدچندان شده و اكنون حال و روز خوشي ندارد. قالي دست باف كرمان كه روزگاري در سطح بين المللي و داخلي قرب و عزتي زياد داشت حالا نيازمند همتي است كه دست هايش را بگيرد و از تنزلش بكاهد.
قوانيني كه دست و پا گير شدند
يكي از فعالان عرصه فرش استان كرمان در گفت و گو با خبرنگار بازار عنوان كرد: آمارها حاكي از آن است كه تعداد شاغلان در بخش توليد فرش دست باف افزايش داشته است اما اين مساله روند ثابتي ندارد.
زهرا اميري افزود: طي ۴۰ سال اخير فعالان عرصه فرش در كشور با مشكلات زيادي كه ناشي از وضع برخي قوانين واردات و صادرات بود، مواجه شدند كه اين امر به كاهش صادرات فرش در كشور انجاميد.
وي تصريح كرد: قطعا كاهش صادرات فرش باعث كاهش ميزان توليد و روند نزولي شاغلان در صنعت فرش دست باف شد. البته مشكلات فرش دست باف كرمان را مي توان به سه بخش توليد، مصرف داخلي و صادرات تقسيم كرد.
اميري اظهار كرد: كم توجهي دولت به توليد فرش از جنبه هاي برنامه ريزي و حمايت هاي مالي، كمبود اتحاديه هاي حمايتي و صنفي از فعالان اين صنعت، بالا رفتن قيمت مواد اوليه و همچنين كيفيت پايين مواد اوليه از جمله پشم و نخ از جمله مشكلات عمده ي اين صنعت هستند.
مواد اوليه مرغوب به خارج از كشور صادر مي شود و موادي كه در اختيار توليدكنندگان داخلي قرار مي گيرد مرغوبيت چنداني ندارد و يا قيمت بسيار بالايي دارد كه تهيه آن براي توليدكنندگان خرد خانگي كرمان به صرفه نيست
وي اضافه كرد: مواد اوليه مرغوب به خارج از كشور صادر مي شود و موادي كه در اختيار توليدكنندگان داخلي قرار مي گيرد مرغوبيت چنداني ندارد و يا قيمت بسيار بالايي دارد كه تهيه آن براي توليدكنندگان خرد خانگي كرمان به صرفه نيست.
وي تاكيد كرد: نقش رقباي خارجي را نيز كه داراي سرمايه بالايي هستند نمي توان ناديده گرفت، هر چند نبود تنوع در نقشه هاي موجود نيز يكي از مهم ترين علل از بين رفتن صنعت نقش قالي به مرور زمان شده است.
مچ اندازي فرش ماشيني و فرش دست باف
اين فعال صنعت فرش افزود: عدم تبليغات مناسب براي جا انداختن فرش دست باف به عنوان يك ثروت، قيمت كم تمام شده فرش ماشيني نسبت به فرش دست باف، عدم توجه توليدكنندگان فرش دست باف به سلايق و نيازهاي بازار جديد، عدم بازاريابي مناسب داخلي توسط توليدكنندگان براي استفاده مردم از اين نوع فرش نيز در ركود صنعت فرش موثر بوده است.
اميري گفت: قالي هاي ماشيني اين روزها تنوع بسيار زيادي دارند و مصرف كنندگان فرش مورد نظر خود را در ميان فرش هاي ماشيني جستجو مي كنند.
وي افزود: كم بودن توان سرمايه اي صادركنندگان فرش در زمينه بازاريابي و ايجاد بازارهاي جديد در مقابل رقباي قدرتمندي نظير چين و هندوستان هم يكي ديگر از مسائلي است كه بايد مورد توجه قرار گيرد. دولت بايد به توليدكنندگان فرش توجه ويژه اي كند و در بخش مالياتي نيز براي فعالان اين عرصه تدابيري بينديشد.
راور مهد توليد فرش هاي گره دار
نايب رئيس اتاق بازرگاني كرمان نيز در اين خصوص به خبرنگار بازار اظهار كرد: پدرم در حوزه اقتصادي فرش دخيل بود و يكي از توليد كنندگان فرش در استان به شمار مي رفت، فاميل من هم برگرفته از همين مساله است و مي شود گفت من شناسنامه فرش دارم.
جليل كاربخش افزود: راور مهد فرش گره دار استان كرمان است و تنها نقطه اي از استان كه فرش گره دار در آن بافته مي شود همين شهر است، اگر به يك راوري بگويي فرش را بدون گره ببافد انگار به او توهين كرده اي.
وي اضافه كرد: در اوايل قرن گذشته با شكوفايي اقتصاد فرش بزرگاني از جمله ميرزا خان آقا كه بزرگ فاميل كاربخش بود و آقايان ارجمند و ياسايي در زمينه فرش فعاليت مي كردند و بخش بزرگي از بنيان هاي كنوني استان كرمان مربوط به اقتصاد فرش و كارهاي اين افراد است.
اين صادركننده فرش دست باف ادامه داد: همزمان با شكوفايي اقتصاد در زمينه نفت اهميت فرش كاهش يافت زيرا عمده توليدكنندگان ديگر رغبتي براي توليد فرش دست باف نداشتند. البته كمابيش فرش دست باف توليد مي شد اما ديگر مثل سابق نبود.
اقتصاد نفتي در دهه ۴۰ به صادرات فرش به ملل بزرگ دنيا ضربه شديدي زد، در گذشته فرش هايي براي بازار اروپا و آمريكا بافته مي شد كه ابعاد و رنگ و طرح شان بسيار متفاوت بود اما امروز اين طرح ها منسوخ شده اند
كاربخش تصريح كرد: اقتصاد نفتي در دهه ۴۰ به صادرات فرش به ملل بزرگ دنيا ضربه شديدي زد، در گذشته فرش هايي براي بازار اروپا و آمريكا بافته مي شد كه ابعاد و رنگ و طرح شان بسيار متفاوت بود اما امروز اين طرح ها منسوخ شده اند.
نايب رئيس اتاق بازرگاني كرمان بيان كرد: تعدادي نقش به بازار آمد كه به سفارش داخل توليد مي شد و نقش هايي كه سفارش دهندگان آمريكايي و اروپايي متقاضي آن بودند از بين رفتند.
اين فعال اقتصادي حوزه فرش گفت: نفت ارتباطات صادراتي را قطع كرد و بزرگان فرش استان نيز كمرنگ شدند. متاسفانه در گذشته توليدكنندگان فرش و شال را به عنوان افرادي كه در شغلي سطح پايين مشغول به كار بود مي نگريستند و اعتقادي نداشتند كه اين افراد هنرمند هستند پس از انقلاب هم فعالان عرصه فرش با نامهرباني هايي مواجه شدند.
عدم سرمايه گذاري متمركز
كاربخش اضافه كرد: هيچ گاه سرمايه گذاري متمركزي در اين زمينه صورت نگرفت و مديريت دولتي نيز در اين زمينه توفيقي نداشت و حمايت هاي دولتي نيز به مرور كمرنگ شد و بسياري از توليدكنندگان حذف شدند. فرش هايي هم به بازار اروپا ارسال مي شدند كه مورد توجه اروپايي ها قرار نمي گرفت و به مرور زمان كيفيت توليد نيز پايين آمد.
نايب رئيس اتاق بازرگاني كرمان تصريح كرد: در گذشته توليدكنندگاني داشتيم كه در زمينه نخ و ريس فعاليت داشتند و آنها هم با تقاضاي كيفي مواجه نشدند و توليدات نيز به سمت خانگي شدن رفت در حالي كه اگر توليدكنندگان متمركز مي ماندند شاهد اتفاقات خوبي بوديم.
وي ادامه داد: در اوايل انقلاب نگاه ها به سمتي رفت كه گفتند دلال ها و بازرگانان حوزه فرش در حال استثمار توليدكنندگان هستند در صورتي كه اين ها سرمايه هاي ارزشمندي بودند كه تجربيات بزرگي پشت شان بود و به بازار فرش كمك شاياني مي كردند.
توليدكنندگان واقعي فرش توان پرداخت حق بيمه ندارند
كاربخش تاكيد كرد: لازمه احياي اين صنعت ارتباط با بازارهاي قوي فرش بود قطع ارتباط ما با ملت آمريكا بيشترين ضربه را به فعالان عرصه فرش وارد كرد. هم اكنون شاهد آماري هستيم كه عنوان مي كند بيش از ۴هزارنفر در بخش فرش فعال هستند و اين ها اكثرا در بخش فرش فعاليت ندارند و اغلب افرادي هستند كه براي دريافت بيمه و يارانه اي كه براي اين بخش در نظر گرفته شده است به عنوان توليدكننده فرش خود را معرفي كرده اند و توليدكنندگان اصلي فرش هنوز قادر نيستند كه هزينه يك بيمه ارزان را بپردازند.
وي يادآور شد: حمايت هاي دولتي، سياست قطع ارتباط با دنيا، نداشتن توليد متمركز به فرش دست باف ضربه مهلكي زد. بافت فرش براي عتبات عاليات نيز به شكل مقطعي فراهم شد كه اين مساله هم نتوانسته به بازار فرش رونق دهد.
به جاي سياست تشويقي معيوب به توليدكنندگان واقعي كمك كنيم مي توانيم به فرش رونق بدهيم. شاهد سياست هايي هستيم كه در سه چهارسال اخير تشديد هم شده و علاوه بر اينكه كمكي به صنعت فرش نمي كند بلكه در تقابل پيشرفت اين حوزه است
ضربه مهلك سياست هاي حمايتي معيوب به صنعت فرش
كاربخش افزود: در دوره ناصرالدين شاه فرش، اقتصاد كشور را نجات داد و اگر ما تجار و بازرگانانمان را تقويت كنيم تا اين امكان را داشته باشند كه با بازارهاي جهاني ارتباط بگيرند قطعا شاهد شكوفايي فرش خواهيم بود. البته نبايد خواستار بازگرداندن ارز اين حوزه مانند حوزه هاي ديگري از جمله پتروشيمي و ...در يك بازه مشخص باشد زيرا امكان برگشت ارز در اين حوزه پايين است.
وي ادامه داد: به جاي سياست تشويقي معيوب به توليدكنندگان واقعي كمك كنيم مي توانيم به فرش رونق بدهيم. شاهد سياست هايي هستيم كه در سه چهار سال اخير تشديد هم شده و علاوه بر اينكه كمكي به صنعت فرش نمي كند بلكه در تقابل پيشرفت اين حوزه است.
وي اضافه كرد: من به عنوان نايب رييس اتاق بازرگاني استان كرمان زماني كه به تاريخچه اتاق در كرمان نگاه مي كنم، مي بينم دارايي هاي اتاق مربوط به دوره شكوفايي فرش است و ما به تجار و بازارگانان حوزه فرش مديون هستيم. بايد برنامه ريزي حساب شده اي به عنوان تشكل بخش خصوص داشته باشيم و تاريخ اقتصاد فرش را نگارش كرده و حوزه اقتصاد فرش را آسيب شناسي كنيم و از دولتمردان بخواهيم مشكلات اين حوزه را برطرف كنند.
آسيب مواد اوليه نامرغوب به صنعت فرش دست باف
وي اظهار كرد: توليدكنندگان ما اكنون خرد و خانگي هستند و عمدتا مواد اوليه با كيفيت پايين را مي خرند تا قيمت كالاي توليدشده شان كمتر شود. يك سري از ريس و پشم ها و نخ هايي در بازار است كه از مواد دسته دوم به دست مي آيد و فرش و پتوهاي كهنه را كه داراي اليافي ضعيف هستند را بازيافت و دوباره وارد چرخه توليد مي كنند كه آسيب بزرگي به اقتصاد صنعت فرش استان زده است.
اين فعال اقتصادي اضافه كرد: ما در استان و سطح كشور پشم هاي با كيفيتي داريم و اگر با بازارهاي دنيا ارتباط بگيريم مي توانيم گوسفند مرينوس را پرورش دهيم تا نياز اين صنعت را تامين كنيم. قطعا ارزش افزوده فراواني نصيب كشور مي شود.
كاربخش گفت: به دليل نبود ارزش افزوده و عدم دسترسي به بازارهاي جهاني ديگر كسي رغبت ندارد پا به اين عرصه بگذارد. بازارهاي خارجي به اين مي نگرند كه براي يك فرش كه هنر دست هنرمنداني است كه مدت زيادي را برايش وقت گذاشته اند بهاي واقعي آن را خواهند پرداخت زيرا ارزش كار دست را مي دانند.
صنعت فرش كرمان مي تواند رونق سابق خود را بازيابد اگر سياست گذاران ناوارد بر قدم گذاشتن در راه هايي كه به تركستان ختم مي شود اصرار نورزند. اين صنعت قديمي مي تواند در بهتر شدن اقتصاد كشور نقش ويژه اي را ايفا كند و درمان بيماري حاد اين صنعت نيازمند طبابت متخصصان است.
شستشوي فرش را به كدام قاليشويي بسپاريم؟